เรียนรู้จากคู่รักที่ไม่เชื่อฤกษ์: การเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมและค่านิยมในความรักไทย
การสำรวจความเชื่อและพฤติกรรมของคู่รักรุ่นใหม่ที่ไม่ยึดมั่นกับฤกษ์ยาม
ความเชื่อเรื่องฤกษ์ยามในไทย
ในวัฒนธรรมไทย ฤกษ์ยาม ถือเป็นส่วนสำคัญที่สะท้อนความเชื่อและประเพณีดั้งเดิมที่แทรกซึมอยู่ในวิถีชีวิตผู้คนมานานหลายศตวรรษ ตั้งแต่การกำหนดเวลาจัดพิธีกรรมต่างๆ เช่น การแต่งงานขึ้นบ้านใหม่ หรืองานมงคลอื่นๆ ฤกษ์ยามนั้นถูกพิจารณาว่าเป็นช่วงเวลาที่เหมาะสมและจะนำความโชคดี ความสำเร็จ รวมถึงความราบรื่นในชีวิตความสัมพันธ์ตามความเชื่อโบราณ สำนักจันทรคติและโหราศาสตร์ไทย ถือเป็นแหล่งอ้างอิงหลักที่มักใช้ในการคำนวณเลือกเวลาฤกษ์ ซึ่งได้รับการยืนยันจากนักวิชาการหลายท่าน อาทิ ดร.วรพล อรุณวงศ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านวัฒนธรรมไทย และงานวิจัยในวารสารสังคมศาสตร์ได้แสดงให้เห็นว่า การยึดมั่นกับฤกษ์ยามในสังคมไทยยังคงมีบทบาทในหลายระดับตั้งแต่ครอบครัวชั้นสูงจนถึงชุมชนชนบท (วรพล, 2562)
อย่างไรก็ตาม ในชีวิตจริง หลายคู่รักยังใช้ฤกษ์ยามเป็นกรอบอ้างอิงสำหรับการตัดสินใจสำคัญ ๆในความสัมพันธ์ เช่น วันแต่งงาน การเริ่มต้นธุรกิจร่วมกัน หรือการย้ายที่อยู่อาศัย แต่บางคู่เริ่มแสดงท่าทีที่ไม่ยึดติดกับฤกษ์อย่างเคร่งครัด โดยอาจเลือกเวลาตามความสะดวกจริงจังของตนเองมากกว่า อีกทั้งยังผสมผสานกับปัจจัยที่ทันสมัย เช่น ความสำคัญของความรู้สึกและความเห็นร่วมกันในคู่สมรส ตัวอย่างหนึ่งคือคู่รักกลุ่มในกรุงเทพฯ ที่เลือกวันแต่งงานตามเวลาว่างของทั้งสองฝ่าย แม้จะไม่มีฤกษ์ยามที่ถูกต้องตามตำรา แต่พวกเขายังรู้สึกมั่นใจว่าความรักและความเข้าใจซึ่งกันและกันจะเป็นตัวกำหนดความสุขในชีวิตคู่มากกว่าการยึดติดกับเวลาที่โหรทำนายไว้
ในแง่ของบทบาทฤกษ์ยามใน การดำเนินชีวิตประจำวัน ก็มักนำมาใช้เป็นแนวทางคำแนะนำเพื่อสร้างความมั่นใจ ลดความวิตกกังวล และเสริมสร้างความเชื่อมั่น แต่ก็เป็นที่น่าสังเกตว่าการยึดติดกับฤกษ์อาจลดลงในกลุ่มคนรุ่นใหม่ซึ่งเคลื่อนไปสู่ความเป็นสังคมเมืองและโลกาภิวัตน์ซึ่งมีข้อมูลและแนวคิดทางวิทยาศาสตร์เข้ามาแทนที่ (สมชาย ศรีสัจจาณ์, 2564)
โดยสรุป การเข้าใจบทบาทของฤกษ์ยามในความสัมพันธ์และการดำเนินชีวิตของคู่รักไทยนั้น จำเป็นต้องผสมผสานทั้งความเชื่อดั้งเดิมและความเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมอย่างละเอียดถี่ถ้วนเพื่อสะท้อนความเป็นจริงในปัจจุบัน ทั้งนี้ ข้อมูลอ้างอิงและกรณีศึกษาที่กล่าวมาในบทนี้จัดทำจากงานวิจัยภาคสนามและสัมภาษณ์เชิงลึกกับคู่รักหลากหลายกลุ่มซึ่งผู้เขียนสุพจน์ วงศ์เจริญได้รวบรวมไว้ในโครงการวิจัยเกี่ยวกับวัฒนธรรมความรักไทยที่ครอบคลุมทั้งนครหลวงและชนบท
คู่รักสมัยใหม่และการไม่ยึดติดฤกษ์ยาม
ในยุคที่สังคมไทยมีการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมอย่างรวดเร็ว คู่รักสมัยใหม่หลายคู่เริ่มเลือกที่จะไม่ยึดติดกับฤกษ์ยาม เหมือนในอดีตอีกต่อไป เหตุผลหนึ่งที่เห็นได้ชัดคือการมองความรักในมุมที่เน้นความสัมพันธ์และความเข้าใจกันโดยตรง มากกว่าการยึดตามความเชื่อที่อาจเป็นเพียงพิธีกรรมที่ซับซ้อน พงษ์สันต์ และมาลี คู่รักจากกรุงเทพฯ เป็นกรณีศึกษาที่น่าสนใจ พวกเขาเผยว่าการเลือกวันจัดงานแต่งงานไม่ได้ขึ้นอยู่กับฤกษ์ยามที่ดี แต่เน้นที่ความพร้อมของทั้งสองฝ่ายและความสะดวกสบายของครอบครัวและเพื่อน ๆ แทน
ประสบการณ์ตรงของคู่รักเช่นนี้แสดงให้เห็นการเปลี่ยนแปลงค่านิยมในกลุ่มคนรุ่นใหม่ ที่นิยมความเรียบง่ายแต่ลงลึกในความหมายมากกว่าการปฏิบัติตามประเพณีอย่างเคร่งครัด งานวิจัยโดย สถาบันวิจัยสังคมไทย (TISR, 2022) ระบุว่ากว่า 65% ของคู่รักในพื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑล เริ่มมีทัศนคติในลักษณะนี้มากขึ้น เนื่องจากกระแสโลกาภิวัตน์และการเข้าถึงข้อมูลที่หลากหลาย ทำให้เกิดการเลือกใช้ชีวิตและความรักที่ตอบโจทย์ตัวตนและความต้องการส่วนบุคคลมากขึ้น
อย่างไรก็ตามความเปลี่ยนแปลงนี้ไม่ได้หมายความว่าความเชื่อเรื่องฤกษ์ยามจะถูกลืมไปเสียทั้งหมด ผู้เชี่ยวชาญด้านวัฒนธรรมอย่าง ดร. สมชาติ จันทร์เพ็ญ เน้นย้ำว่าสิ่งสำคัญคือการ สร้างสมดุลระหว่างความเคารพต่อประเพณีและการปรับตัวเข้ากับยุคสมัยใหม่ เพื่อให้ความสัมพันธ์เข้มแข็งและยั่งยืนในบริบทที่เปลี่ยนแปลง
ตารางต่อไปนี้สรุปพฤติกรรมและเหตุผลเบื้องหลังการไม่ยึดติดกับฤกษ์ยามของคู่รักสมัยใหม่ พร้อมกับตัวอย่างกรณีศึกษาที่เกิดขึ้นจริง:
| พฤติกรรม | เหตุผล | ตัวอย่างกรณีศึกษา |
|---|---|---|
| จัดงานแต่งตามความสะดวกของคู่รักและครอบครัว | เน้นความพร้อมและลดความเครียดในกระบวนการเตรียมงาน | พงษ์สันต์และมาลี จัดงานที่สวนสาธารณะในช่วงวันหยุด เพื่อลดค่าใช้จ่ายและเพิ่มความอบอุ่น |
| ไม่พึ่งฤกษ์ยามเพื่อกำหนดวันสำคัญ | เชื่อว่าความสัมพันธ์และความเข้าใจสำคัญกว่าช่วงเวลาที่ถือว่าโชคดี | คู่รักในกรุงเทพฯ จำนวนมากเลือกลงทะเบียนสมรสในวันที่สะดวกแทนฤกษ์ที่กำหนด |
| รวมประเพณีในรูปแบบที่เหมาะสมและทันสมัย | รักษาวัฒนธรรมแต่ไม่ยึดติดกับพิธีมากเกินไป | บางคู่เลือกทำบุญและพิธีเล็กๆ หลังงานแต่งแทนการจัดงานตามฤกษ์ |
จากการวิจัยและตัวอย่างดังกล่าว ค่านิยมของคู่รักไทยในเรื่องฤกษ์ยามนั้นมีแนวโน้มปรับตัว ไปสู่ความยืดหยุ่นและการให้ความสำคัญกับความรู้สึกภายในมากขึ้น เห็นได้ชัดว่าในยุคของการเปลี่ยนแปลงนี้ ความรักไม่ได้ถูกกำหนดด้วยเวลาหรือพิธีกรรมเท่านั้น แต่การเข้าใจและสอดคล้องกับวิถีชีวิตจริงเป็นปัจจัยอันดับต้นๆ ที่คู่รักมองหา
บทบาทของนักวิจัยและนักเขียนในวัฒนธรรมความรัก
บทบาทของนักวิจัยเช่นสุพจน์ วงศ์เจริญ ในการวิเคราะห์ความเชื่อและค่านิยมเรื่องความรักในบริบทไทยคือการทำหน้าที่เป็นสะพานระหว่างทฤษฎีทางวัฒนธรรมและการใช้ชีวิตจริงของคู่รักสมัยใหม่ที่ไม่ยึดติดฤกษ์ยาม การเข้าใจพฤติกรรมพวกเขาจากมุมมองเชิงลึกช่วยให้เห็นการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในสังคมไทยอย่างมีเหตุผลและเป็นระบบ หนึ่งในขั้นตอนสำคัญที่สุพจน์ปฏิบัติคือ การเก็บข้อมูลผ่านการสัมภาษณ์คู่รักสมัยใหม่ในกรุงเทพและต่างจังหวัด ซึ่งช่วยให้เขามองเห็นภาพรวมของการตัดสินใจที่ลึกซึ้งกว่าแค่การปฏิเสธฤกษ์ยาม เช่น ความเชื่อเรื่องความรักที่เน้นความจริงใจและความร่วมมือมากกว่าการยึดถือประเพณีเดิม จากข้อมูลนี้ เขาจะนำเสนอผลการวิจัยอย่างเป็นกลาง และเชื่อมโยงกับทฤษฎีทางสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา เพื่อให้ผู้อ่านสามารถเรียนรู้และนำไปใช้ได้ สุพจน์มักแนะนำให้:
- สังเกตชุมชนรอบตัว ว่ากำลังเกิดการเปลี่ยนแปลงใดในค่านิยม
- ตั้งคำถามกับความเชื่อดั้งเดิม โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิตและความสัมพันธ์
- พูดคุยเปิดใจ กับคู่รักหรือผู้ที่มีมุมมองหลากหลาย เพื่อเข้าใจมากขึ้น
- ทบทวนผลกระทบทางวัฒนธรรม ที่อาจเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงนี้ ทั้งในมิติครอบครัวและสังคม
ความคิดเห็น